اختلال طیف اتیسم، اصطلاح كلي است كه دامنه هایی از نارسايي های عصبي تحولي را در دو حیطه اصلي، الف) نارسايي در رشد ارتباطي و اجتماعی و الگوهای رفتاری و ب) علایق و فعالیت های محدود، تکراری و كلیشه ای شامل می شود.

در واقع اتیسم از ریشه یونانی «اتوس» به معنای خود یا درخود، گرفته شده است و نخستین بار توسط لئو کانر در سال 1943 برای توصیف کودکانی استفاده شد که دارای نقایص ارتباطی و مشکلات رفتاری، نظیر اعمال قالبی و تکراری بودند. در سال 1944 نیز دکتر هانس آسپرگر 4 کودک با نشانه های مشابه را شناسایی کرد و آن ها را دارای نوعی سایکوپاتی اتیسمی معرفی کرد. او معتقد بود این کودکان تفاوت بنیادی با افراد دارای ناتوانی های ذهنی دارند و می بایست در طبقه تشخیصی جداگانه ای قرار داده شوند.

اتیسم اختلال عصب شناختی پیچیده ای است که برکارکرد مغز اثر می گذارد. نشانه های اتیسم می توانند به شکل های مختلفی آشکار شوند و ممکن است با ناتوانایی های دیگر همراه باشند.

نارسايي ارتباط کلامی، برقرار نکردن ارتباط چشمی و استقبال نکردن از بازی های مشارکتی، ناهنجاری هایی در زبان بدن یا نقایصی در فهم و کاربرد ایما و اشارات؛ نبود کامل حالات چهره، ناتوانی در درک و ابراز احساسات و ارتباطات غیرکلامی از ویژگی های این افراد است که می تواند چالش های اجتماعی، ارتباطی و رفتاری قابل توجه ای برای فرد ایجاد کند. ضعف در مهارت اجتماعی باعث می شود، این کودکان فاقد مهارت دوستیابی باشند، دیگران را نادیده گرفته و به گونه ای رفتار کنند که گویی دیگران وجود ندارند. افراد دارای اختلال طیف اتیسم دارای کاستی هایی در کاوشگری اشیا، تنوع بازی با اشیا، بازی های ابتکاری و نقص و تاخیر در بازی های نمادین نیز هستند.  

آن ها مشکلاتی نظیر بی توجهی و مقاومت در برابر تغییر محیط دارند. افراد دارای اختلال طیف اتیسم اغلب به محرکات حسی به شیوه غیر عادی پاسخ می دهند، تمایلات شدید و ویژه ای به مجموعه ای از رفتارها نشان می دهند و رفتارهای غیر عادی مانند تکان دادن دست ها، چرخیدن یا تکان خوردن را دارند؛ همچنین ممکن است به طور غیر عادی از اشیاء استفاده کنند و به آن ها دلبستگی پیدا نمایند.

گرچه اتیسم را می توان در هر سنی تشخیص داد، اما به عنوان یک “اختلال رشدی” توصیف می شود زیرا علائم معمولاً در 3 سال اول زندگی ظاهر می شوند.

نام کامل اتیسم، اختلال طیف اتیسم یا Autism Spectrum Disorder است که بصورت اختصاری آن را ASD هم می‌نویسند. شاید چیزی که در درجه اول در این عنوان به نظر شما می‌رسد کلمه “طیف” باشد. دلیل آن این است که اتیسم یک طیف از علائم است و تنوع گسترده ای در نوع و شدت علائمی که افراد تجربه می کنند وجود دارد. این علائم می‌تواند از یک کودک به کودک دیگر یا از یک بزرگسال به بزرگسال دیگر متفاوت باشد. همچنین هر فرد دارای اتیسم ممکن است بخشی از ویژگی‌های مرتبط با این اختلال را داشته باشد نه همه آن‌ها را. بعلاوه، این علائم می‌تواند در هر فردی با درجات بسیار متفاوت نمایان شود و در نهایت این علائم در سیر زندگی فرد از کودکی تا بزرگسالی به شکل متفاوتی ظاهر شود. با توجه به همه این دلایل اتیسم را یک طیف می‌دانند و به آن اختلال طیف اتیسم می‌گویند که در سه سطح کلی (سطح نیازمند حمایت، سطح نیازمند حمایت زیاد، سطح نیازمند حمایت بسیار زیاد) جای می‌گیرد.

برخی از افراد اتیسم سطح هوشی طبیعی دارند، اما بیشتر آن ها درجاتی از ناتوانی هوشی دارند که از خفیف تا شدید متغیر است. براساس دامنه هوشی، افراد دارای اتیسم را به دو گروه تقسیم می کنند: اتیسم دارای کارکرد بالا و اتیسم دارای کارکرد پایین. همچنین در افراد اتیسم ممکن است دامنه ای از مشکلات تکلم و زبان بیانی و دریافتی وجود داشته باشد. برآورد شده است که در بیش از 50% از افراد اتیسم تکلم به شکل کارکردی رشد نمی کند، در باقی مانده ی افراد دارای اختلال طیف اتیسم، تکلم ممکن است کیفیت غیر عادی و کارکرد ارتباطی محدود داشته باشد.

همه افراد اتیسم در رفتار و تعامل اجتماعی مشکل دارند، اما وسعت و نوع مشکل در آن ها فرق می کند. برخی از افراد بسیار گوشه گیر هستند، درحالیکه دیگران ممکن است بیش از حد فعال باشند و به مردم به شیوه ای عجیب و غریب نزدیک شوند.

در دسته بندی های جدید علمی “اختلالات طیف اتیسم ” در 4 نوع زیر شناخته و تشخیص داده می‌شود و با همدیگر ادغام شده‌اند.

• اتیسم
• آسپرگر
•  اختلال از هم پاشیدگی دوران کودکی
•   اختلال دوران رشد

اختلال طیف اتیسم در بین اختلال های رشدی فراگیر، بیشترین میزان شیوع را دارد و بیش از 7۵ درصد از اين اختلال را شامل می شود و میزان شیوع آن در حال افزايش چشم گیری است. به طوریکه از هر 110 كودک، يک نفر دارای این اختلال است. اتیسم در بین پسران بیش از دختران رایج است. تغییر پذیری در نسبت جنسی وابسته به تعریف است و مطالعات نسبت این اختلال را بین پسران و دختران 4 به 1 عنوان کرده اند.

توانایی ها و نیازهای افراد اتیسم متفاوت است و می تواند در طول زمان تکامل یابد. در حالی که برخی از افراد دارای اختلال طیف اتیسم می توانند به طور مستقل زندگی کنند، برخی دیگر دارای ناتوانی های شدید هستند و نیاز به مراقبت و حمایت مادام العمر دارند. اتیسم اغلب بر تحصیل و فرصت های شغلی تأثیر می گذارد. افراد از هر جنس، نژاد، قومیت و پیشینه اقتصادی ممکن است اتیسم را تجربه کنند. اگرچه اتیسم می تواند یک اختلال مادام العمر باشد، درمان ها و خدمات می توانند علائم و عملکرد روزانه فرد را بهبود بخشند.

در آخر درنظر داشته باشید که افراد دارای اختلال طیف اتیسم در برخی ویژگی ها مشترک هستند، اما بدین معنی نیست که همه آن ها مثل هم هستند و تفاوت بین فردی بین آن ها وجود ندارد. به علاوه الگو و گستره مشکلات ممکن است با تحول فرد تغییر نماید. ویژگی های رایج در این اختلال به ما در درک نیازهای کلی مرتبط با اتیسم کمک می کند، اما بسیار مهم است که این اطلاعات را با دانش پیرامون، علایق، توانایی ها و شخصیت هر فرد ترکیب نماییم.

نویسنده: سارا شاه میر