چرا آرایشگاه رفتن برای افراد دارای اوتیسم دشوار است؟

نگاهی علمی به چالش‌ها و راهکارها

برای بسیاری از افراد، کوتاهی مو یا رفتن به آرایشگاه بخشی ساده و عادی از زندگی روزمره است. اما این موضوع نه تنها برای کودکان، گاهی با چالش همراه است، بلکه برای بسیاری از افراد دارای اختلال طیف اوتیسم نیز این تجربه می‌تواند اضطراب‌آور، طاقت‌فرسا و حتی غیرقابل‌تحمل باشد. این دشواری نه به دلیل لجبازی یا همکاری نکردن، بلکه به دلیل تفاوت در پردازش حسی و نیاز به پیش‌بینی‌پذیری در افراد دارای اوتیسم رخ می‌دهد. در این مطلب، با تکیه بر مقالات علمی و راهنماهای معتبر حوزه اوتیسم بررسی می‌کنیم که چرا آرایشگاه رفتن برای افراد اوتیستیک دشوار است و چه راهکارهایی می‌تواند این تجربه را انسانی‌تر و قابل‌تحمل‌تر کند.

پردازش حسی متفاوت در اوتیسم

یکی از ویژگی‌های شناخته‌شده در اختلال طیف اوتیسم، تفاوت در نحوه پردازش اطلاعات حسی است. بسیاری از افراد اوتیستیک نسبت به صدا، نور، بو و لمس، حساسیت بیش ‌از حد دارند. بر اساس مطالبی که در سایت «Verywell Health» منتشر شده، این تفاوت در پردازش حسی می‌تواند باعث شود، محرک‌هایی که برای دیگران معمولی است، برای فرد اوتیستیک بسیار شدید و آزاردهنده باشد.

به عنوان مثال، این محرک‌ها در محیط‌های آرایشگاهی به‌طور هم‌زمان وجود دارند:

• صدای ماشین اصلاح، سشوار یا موسیقی
• نورهای شدید و بازتاب آینه‌ها
• بوهای تند محصولات آرایشی
• لمس مداوم و گاه غیرقابل‌پیش‌بینی سر و صورت

مجموع این عوامل می‌تواند منجر به تشدید حسی در افراد دارای اوتیسم شود؛ حالتی که اضطراب، واکنش‌های دفاعی یا اجتناب کامل از موقعیت را به دنبال دارد.

با توجه به این نکات، حالا می‌توان توضیح داد که چرا کوتاهی مو می‌تواند برای افراد دارای اوتیسم اضطراب‌آور باشد؟

الف) لمس و از دست دادن کنترل: در فرآیند کوتاهی مو، فرد باید اجازه دهد، شخص دیگری به سر و صورت او دست بزند؛ در حالی که نمی‌داند، دقیقاً چه اتفاقی در حال رخ دادن است. این وضعیت برای بسیاری از افراد دارای اوتیسم می‌تواند باعث حس ناامنی و از دست دادن کنترل شود.

ب) پیش‌بینی‌پذیر نبودن: طبق راهنمای منتشرشده در سایت «American Autism Association»، بسیاری از افراد اوتیستیک برای احساس امنیت روانی به روال‌های مشخص و قابل پیش‌بینی نیاز دارند. ندانستن این موضوع که کوتاهی مو چقدر طول می‌کشد، چه مراحلی دارد یا چه صدایی ایجاد می‌شود، می‌تواند اضطراب را افزایش دهد.

ج) تجربه‌های منفی قبلی: همان‌طور که در راهنمای «American Autism Association» اشاره شده، حتی یک تجربه ناخوشایند در گذشته مانند صدای ناگهانی، درد یا اجبار، می‌تواند باعث شود، فرد در دفعات بعدی واکنش شدیدتری نشان دهد.

استفاده از روش‌های غیراجباری و تدریجی

در مقاله‌ای با عنوان «آموزش تحمل کوتاهی مو به دانش‌آموزان دارای اختلال طیف اوتیسم» که در مجله «Journal of Applied Behavior Analysis» منتشر شده، پژوهشگران نشان داده‌اند که می‌توان با روش‌های غیر اجباری و تدریجی، تحمل کوتاهی مو را افزایش داد.

در این پژوهش، فرآیند کوتاهی مو به مراحل بسیار کوچک تقسیم شد. افراد به‌تدریج با ابزار، صدا و لمس آشنا شدند و پس از هر مرحله‌ موفق مورد تشویق و تقویت مثبت قرار گرفتند. نتایج نشان داد که شرکت‌کنندگان توانستند کوتاهی مو را بدون اضطراب شدید تحمل کنند و این توانایی حتی در ماه‌های بعد نیز حفظ شد.

همچنین بررسی‌ها عنوان کرده‌اند که برای رسیدن به یک نتیجه موفق برای کوتاهی مو در افراد دارای اوتیسم بهتر است، سه مرحله صورت بگیرد که در ادامه به آن‌ها اشاره می‌کنیم.

۱. قبل از رفتن به آرایشگاه:

• بازدید کوتاه از آرایشگاه بدون انجام کوتاهی مو
• نشان دادن عکس یا ویدئو از مراحل کار
• توضیح گام‌به‌گام آنچه قرار است، اتفاق بیفتد
• هماهنگی قبلی با آرایشگر درباره نیازهای فرد

۲. هنگام کوتاهی مو

• انتخاب زمان‌های خلوت‌تر
• کاهش صدا و نور در صورت امکان
• اجازه توقف یا استراحت
• استفاده از وسایل آرام‌بخش یا آشنا برای فرد

۳. بعد از تجربه آرایشگاه رفتن

• تشویق مثبت بدون فشار
• گفت‌وگو درباره تجربه
• توجه به ترجیحات فرد برای دفعات بعد

دشواری آرایشگاه رفتن برای افراد دارای اوتیسم، مسئله‌ای واقعی و علمی است. شناخت تفاوت‌های حسی، توجه به نیاز پیش‌بینی‌پذیر بودن امور و ایجاد محیط‌های منعطف‌تر می‌تواند این تجربه را از یک موقعیت تنش‌زا به تجربه‌ای قابل‌تحمل و محترمانه تبدیل کند.

ما در مؤسسه تاک ، افزایش آگاهی درباره این تفاوت‌ها را گامی مهم در مسیر پذیرش تنوع‌ها و ساختن جامعه‌ای فراگیرتر می‌دانیم.